The Great Sand Sea

Sand seas exist in at least 18 important locations in the world, four of these in the North African Sahara (Vivian, 2002). The Calanscio Sand Sea in Libya and Great Sand Sea of Egypt begin as one near the northern Mediterranean coast and at the latitude Siwa and Jalo they break up in two. They form the second biggest sand sea in the world after the Rub al Khali (empty quarter) in southern Saudi Arabia. The Great Sand Sea alone covers 72,000 km2, almost 1.5 times the size of Holland!

The great Sand Sea on Google Earth (the red lines show our route)

The Great Sand Sea is steadily moving south and has begun to infiltrate the northern eastern corner of the Gilf Kebir. Dunes are already encroaching on Gebel Almasy, and it is clear that even a plateau the size of Gilf Kebir will eventually not be able to stop the dunes.

Dunes encroaching on the south side of Gebel Almasy

After a brief encounter with the awesome Great Sand Sea in Siwa, we fell in love with this magnificent stretch of desert. Our recent expedition is probably one of the most challenging possible in Great Sand Sea; crossing the ±350 km of sand sea from east to west and back from west to east. It is a route rarely taken, and we were told that a Paris-Dakar rally champion attempted it once and had to give up (but we did not know this beforehand…). We are very proud that we made it, thanks to our excellent guide and friend Mohammed. We drove ten days, nearly 1600 km off road, with no place to resuply fuel, water or food on the way.

The Great Sand Sea is a complex of various dune forms and sand sheets. A lot of the early classification of windblown sand was actually done in the Great Sand Sea by Major Ralph Bagnold (1896-1990), a British desert explorer who formed the Long Range Desert Group in WWII (Kelly, 2002; Bagnold, 1941; Pannekoek 1976). Below some of the main components are described.

Simply said, dunes form when wind erodes sand on one side and deposits it on the other side. A slip face is where the sand falls down when wind has transported it over the dune crest. As such, these are as steep as dry sand grains can physically be sacked up (this the angle of repose, generally about 30° for dry sand). Because of their steepness, you can drive/fall off slip faces, but you cannot drive up slip faces. Also if you fail to drive exactly parallel to the slope of a slip face you car can get into a roll in a matter of seconds. This makes dune driving probably the most dangerous form of off-road driving, and therefore adrenaline levels can get pretty high!

Corine is just about to descent a slip face

Mohamed just drove down a major slip face

Parallel straight dunes or Seif or sword dunes are formed by unidirectional wind. In the Great Sand Sea moving Seif dunes sit astride, relatively unmoving 2 km wide whaleback dunes (Vivian, 2002). While the long Seif dunes move, the base, the whaleback dunes remain in place (Vivian, 2002). Some whaleback dunes have multiple Seif dune crests with multiple slip faces to cross, something you cannot see from the foot of the dune. In the Sand Sea these are parallel to the prevailing NNW wind direction, and some are as high as 100m and as long as 145 km! The parallel dune slip faces of the Great Sand Sea generally face eastwards. So, crossing east to west is very difficult. Despite the fact that between the dunes ground is often nearly void of sand, the only way to get across is driving over them (Vivian, 2002). Trying to go around is often impossible (Vivian, 2002). In order drive over them in the wrong direction, you have to drive through narrow gaps without a slip face. Thanks to Mohammed’s preparation with detailed satellite map reconnaissance (he studied the maps for 6 nights, 3 hours per evening) and his extensive experience we found most corridors for crossing smoothly. If you get it wrong and you cross at the wrong point you can get stuck or in a far more dangerous situation very quickly.

Seif dune

Parallel wavy dunes or barchan dunes are crescent-shaped with a width equal to their length and a single curved slip face, roughly perpendicular to the wind direction. They can go as high as 100m and extent for 400m (Vivian, 2002). They can move very fast, as much as 19 m per year, and change direction when the wind pattern changes (Vivian, 2002). At the tips of a crescent –shaped “mother” dune new “child” barchan dunes form, eventually forming a barchan dune field. These are extremely hard to cross as they change rapidly and their curved slip faces can easily roll your car if you approach them the wrong way.

On the right hand side a big barchan dune has formed

Star dunes are created when the wind often changes direction, and have the shape of a star in plan view. They are rare in the Great Sand Sea, and usually found in isolation. Because of the irregular shape of the crests, they are very hard to climb or cross by car. We saw (and climbed) one on an earlier trip near Siwa.

Sand sheets are flat hard sheets of sand that go on for many kilometres. Here you can drive 80-90 km/h easily. However, sometimes there are major soft patches. If you slow down to much, and you do not have enough momentum to cross them, you get stuck. Because they are flat there is no direction you can drive in to get the help of gravity to get unstuck. Therefore, it is almost impossible to pick up speed and momentum again to drive out. You could end up driving out sand plate by sand plate (these are only 1.5 m long); a slow and lengthy process. Fortunately, when never got into this situation, but we where close a couple of times.

Driving over a sand sheet

References

Bagnold, R.A. 1941. The physics of blown sand and desert dunes. London, Methuen, 265p.

Kelly, S., 2002. The hunt for Zerzura –The Lost Oasis and the Desert War. Published by John Murray, London, 302p.

Pannekoek, A.J. 1976. Algemene Geologie. Tjeenk Willink, Groningen, 531p.

Vivian, C., 2002. The Western Desert of Egypt. The american University in Cairo Press. Cairo, 426p.

The climate changed over time

At the end of the Pliocene (Tertiary) period, the Sahara had generally a warm and humid climate. But during the Quarternary period between 1,8 million and 10,000 years ago, there were five major ice ages and an equal number of intermediate periods. Some areas were savannah with trees and grasses, others steppe, depending on the dryness. Cold and humid periods interchanged and dryness became part of the Sahara area. Around 20,000 years ago, an intense dryness began, which would last for 10,000 years. This was a consequence of the last big ice age on earth, the Würm ice age.

From ±14,000 to 13,000 years ago it started to rain again occasionally, and the Sahara was getting greener. This was also the start of the Neolithic period, with the development of pottery, domestication of animals (starting with catching rather than killing wild animals) and agriculture (starting with grinding wild wheats). At this time, the Nile valley suffered from massive floodings. From ±10,000 year ago the wet period really started and the Sahara became inhabited once again (start of the Holocene). At that time it is generally 2 to 4 degrees colder than at present. The mountainous Gilf Kebir served as a giant water reservoir, and attracted people and animals to its valleys. The earliest rock art is from this period. Between 8,000-7,500 years ago there was relatively dry period, forcing people and animals to live close together and as a result the Cattle period began. The wet period lasted until 5,000 years ago, and the current extreme drought started at about 4,000 years ago, gradually ending the inhabitation of the Gilf Kebir valleys and most of the Sahara. This introduction was compiled from Vivian (2002), Bourseiller (2004), and Scott (2004).

References

Bourseiller, P., 2004. Sahara - de wereld van de woestijn. Uitgeverij Lannoo N.V., Tielt, 424p.

Scott, C., 2004. Sahara Overland - A route and planning guide. Trailblazer publications, Hindhead, 672p.

Vivian, C., 2002. The Western Desert of Egypt. The american University in Cairo Press. Cairo, 426p.

Rock art in the northern Gilf Kebir

Rock art is abundantly found in the whole of the Sahara, the most prolific site in all of Africa is perhaps Wadi Mathendous in Libya (Vivian, 2002). North African rock art overall can be categorised into 5 periods (Vivian, 2002; Scott, 2004):

• The Bubalus or Hunting period (engravings) from 12,000 to 7,500 years ago.
• The Archaic or Pre-pastoralist (or Roundhead) period (painting) from roughly 10,000 to 6,000 years ago.
• The Cattle period (both engravings and paintings, cattle dominates depicted animals) from 7,500 to 4,500 years ago.
• The Horse and Chariot period from roughly 3,200 to 1,200 years ago (horses were introduced in 1,200 BC/3,200 years ago).
• The Camel period from 2,000 to 1,000 (or present) years ago (camels were introduced around 450 BC / 2,450 years ago).

In Egypt, rock art is found in the Eastern Desert, the oases Kharga and Dakhla, and in the wadis of the Gilf Kebir and Gebel Uweinat in the south-western region of Egypt.

The wadis of Gebel Uweinat are the sites where most of the rock art has been found, varying from engravings to paintings with white, red and yellow colours. In these wadis, in addition to the engravings and paintings, tool-sharpening marks and pottery have occasionally been found.

During our journey, we crossed the Great Sea of Sand and reached the northern Gilf Kebir from the eastern side. There we passed Gebel Almasy and crossed difficult stretches of dunes to the other side to reach Wadi Hamra. This wadi is one of the three wadis that Count Ladislaus Almasy claimed to form the legendary lost oasis of Zerzura (more information about this will be added to this website soon). This wadi is special in that it has reddish sand and a fair number of trees, to contrast the dark Gilf Kebir rocks, which makes it stunningly beautiful.

In this wadi, we visited three sites with rock art. One was on a hill in a side branch from the main wadi, with good views to all directions, possibly a good hunters spot to watch the animals from. Probably the site is the same as discovered by Friedrich Berger and party in 1998 (www.fjexpeditions.com).

Two giraffes together, detail of a larger slab with lots of engravings © Corine & Jurriaan

Human figure and cow © Corine & Jurriaan

Cow © Corine & Jurriaan

Ostrich © Corine & Jurriaan

Another site was further along the wadi, in another arm of the wadi, at a site where the wadi branched, again with good views in all directions (Rochert, 1935). This site was the richest in rock art.

Giraffes and a dog, detail of a larger slab with lots of engravings © Corine & Jurriaan

Gazelles, dogs and human figure(s) © Corine & Jurriaan

Gazelle with curley horns © Corine & Jurriaan

Ostrich © Corine & Jurriaan

A third site was along the wadi wall, not far from the 1st site, on our way out on the eastern side of the wadi, with very weathered engravings mostly low on the rock face. Probably the site is the same as discovered by Giancarlo Negro & party, 1991 (www.fjexpeditions.com).

All sites have only engravings, and the second site has also numerous tool-sharpening marks. There was neither pottery nor spearheads nor axes found, but we saw a possible grinding stone at the first site.

Slab with engravings and tool-sharpening marks © Corine & Jurriaan

Most engravings show animals, such as giraffes, gazelles or antilopes with long or curley horns, cows or oxes with short horns, dogs, ostriches and possibly one elephant. Only some engravings represented human figures.

Although most of the rock art in Uweinat and other wadis of the Gilf Kebir are from the Cattle period, we think that these engravings are from the hunting period and therefore likely to be older than 7,500 years and younger than 10,000. Giraffes and gazelles are mostly seen but there are also scenes that look like hunting scenes with dog-like figures running around them. Cows, indicative for the cattle period, are relatively rare.

This section on rock art will be updated these coming weeks with more on rock art in Uweinat and southern wadis of the Gilf Kebir.

References

Scott, C., 2004. Sahara Overland - A route and planning guide. Published by Trailblazer publications, Hindhead, 672p.

Vivian, C., 2002. The Western Desert of Egypt. The american University in Cairo Press. Cairo, 426p.

Silica Glass

One major goal of our recent expedition across the Great Sea of Sand was to visit the area where the mysterious Silica Glass rocks are found. Below is an attempt to unravel the current knowledge about this material. This is work in progress. As we discover more about the material we will update this blog.

The book Désert Libyque reports that the first known mention of Silica Glass in the Libyan desert was made by envoys of Hagg Hussein of Kufra in 1846 (Vivian, 2002). It was reported two years later to the European world by Fresnel, the French consul, in the Bulletin de l'Institut de Géographie de Paris (Vivian, 2002). It was also known by Prof Karl Zittel of the Gerhard Rohlfs (1831-1896) expedition of 1874 and by Ludwig Borchardt, who wrote about it in 1929 (Vivian, 2002). However, knowledge about this geological phenomenon really starts when Patrick Clayton (1896-1962), a British surveyor for the Egyptian Geological Survey, announced his discovery in December 1932 (Kelly, 2002).

Pat Clayton (Kelly, 2002)

He claimed to be the first white man to cross the Great Sand Sea from ‘Ain Dalla to the Libyan border, and he built the 5 feet high landmark "Big Cairn" to commemorate it. From Big Cairn, Clayton turned east and then south to the northern end of the Gilf Kebir.

Google Earth satelite image of the Great Sand Sea
(yellow line is the Egyptian-Libyan border; the field with white north-south lineaments on the right is the Great Sand Sea; the dark patch at the bottom near the border is the northern Gilf Kebir)

As he was driving for 95 miles among the dunes of the Great Sand Sea, he heard his tyres crunch on something that wasn't sand. It turned out to be large pieces of marvellously clear, yellow-green Silica Glass scattered on the gravel streets between the dunes (Kelly, 2002). In fact, this wasn't just any ordinary glass, but ultra-pure glass that was an astonishing 98% silica.

Old tyre track from the time of Clayton and Almasy © Jurriaan & Corine

In 1934, the Geological Society of Egypt launched an expedition to bring L.J. Spencer, minerals expert of the British Museum, to the site (Vivian, 2002). They collected and analysed the glass for nine days, and believed it to exist in a limited area of 130 km north-south by 53 km east-west (Vivian, 2002). Later it was found that Silica Glass is concentrated in two areas, rather than one. One area is oval-shaped; the other is a circular ring, 6 km wide and 21 km in diameter. The ring's wide centre is devoid of the glass.

An article by Giles Wright in the British science magazine New Scientist (July 10, 1999), entitled "The Riddle of the Sands", says that Silica Glass a.k.a. Libyan Desert Glass is the purest natural Silica Glass ever found. Over a thousand tonnes of it are strewn across hundreds of kilometres of bleak desert. Some of the chunks weigh 26 kilograms, but most Silica Glass exists in smaller, angular pieces.

In our journey we crossed the Great Sand Sea as well from east to west, but much further south than Clayton did. We went directly east to Gebel Almasy, a prominent plateau named by the Hungarian explorer count Ladislaus Almasy (1895-1951). From Gebel Almasy we crossed the last dune rows westward to reach the northern Gilf. From here, we went north along the dune corridors in opposite direction of Clayton’s 1932 journey.

Corine holds a piece of Silica Glass with inclusions against the sun light © Jurriaan & Corine

Silica Glass in-situ on the desert floor © Jurriaan & Corine

The same piece uncovered © Jurriaan & Corine

Scientific speculation continues to this day as to the origin of this material. An extraterrestrial meteorite impact that fused the sand is a common theory. Sand metamorphoses (i.e. alters) similarly to pale green glass following nuclear explosion (Scott, 2004). However, there is no evidence for a meteorite impact crater rim at the location. One speculation was that it could have been formed by the close passage of the tail of a comet that did not hit the earth (Kelly, 2002). Another hypothesis was that it is of volcanic origin (Vivian, 2002). In the 1980s Ulrich Jux proposed the theory of an anchient lake, super-saturated with silica that left silica depostits in the dried-up cracks of the lake bed, which form glass through a complicated chemical reaction (Vivian, 2002). The absence of a crater as well as the presence of partially fused glass fragments and organic matter in some samples supports this theory (Scott, 2004). There is a general tendency, however, to consider Silica Glass as an impactite, meaning that it was formed by sudden melting and rapid cooling of terrestrial rocks as a result of the impact of large cosmic bodies (Abed, 1998). The best proof for the meteorite hypothesis came when a Egyptian-Italian expedition found fragments of iron and stone meteorites and some fine grains of coesite and stishovite (i.e. meteoric materials) in 1993 (Abed, 1998). More recently, fractured sand pebbled and grains as well as weathered fragments of octahedritic and chondritic meteorites were identified in the area (Abed 1998). Scientist agree that the age of the formation of silica glass is in the Oligocene, more precisely at ± 29 million years old (Bigazzi and de Michele 1997 and Horn et al 1997)

Absence of craters?
In December 1971, an expedition went to the Gilf Kebir to see if some of the craters there also contained Silica Glass (Vivian, 2002). They did confirm that some of these craters where formed by the impact of extraterrestrial bodies, but they found no Silica Glass (Vivian, 2002). There was a suggestion by Abate et al. (1997ab, 1999) that the Silica Glass in Egypt could be related to the BP and Oasis impact craters in Libya. The BP Structure is located on N 25° 19', E 24° 20'. It is 2 km in diameter and less than 120 million years old. (http://www.unb.ca/passc/ImpactDatabase).

LANDSAT TM image of the BP crater (http://www.unb.ca/passc/ImpactDatabase)

The Oasis Structure is located on N 24° 35', E 24° 24'. It is 18 km in diameter and also less than 120 million years old (http://www.unb.ca/passc/ImpactDatabase).

LANDSAT TM image of the Oasis crater (http://www.unb.ca/passc/ImpactDatabase)

Schaaf and Mueller Sohnius (2002) performed isotope analysis on Silica Glass samples and they concluded that Silica Glass is an impact related natural glass of still unknown target material (target material is the rock type before impact). However, they excluded the theories of Abate (1997ab, 1999) as they have proven that isotope ratios in Silica Glass are generally incompatible with those of the sandstone host rock at the Oasis and BP craters.
They also compared the isotope ratios of Silica Glass to the local bedrock of Cretaceous sandstone of the Nubian group, more precisely the Upper Cretaceous Coniacian Saad Formation. They used Rubidium-Strontium and Samarium-Neodymium isotope analysis and saw that these two isotope ratios were not rehomogenised (i.e. the clock was not reset) during the impact event. This enabled them to determine the age of the target rock to be Pan-African (± 540 million years old). They concluded that the most likely target rock was a sandy matrix derived from Precambrian crystalline basement rock ruling out Cretaceous sandstones of the Nubian group as precursors.

What is it used for?

The glass had been used in the prehistoric times to make knives and sharp-edged tools as well as other objects. However, such tools we did not find in our expedition.

In October 1998, Vincenzo de Michele of the Centro Luigi Negro was allowed to analyse a carved scarab, until then thought to be made of not-so-precious chalcedone, in Tutanchamen's pectoral jewelry found in his tomb (Vivian, 2002).

Tutankhamen’s pectoral jewel with a scarab of Silica Glass (Stoddert Gilbert et al., 1976)

The scarab turned out to be made of Silica Glass, far more precious than all other stones in Tut's pectoral jewel (Vivian, 2002). This indicated that the ancient Egyptians knew about the Great Sand Sea and its Silica Glass, and given the central position in the jewel, they probably knew how rare and precious it was (Vivian, 2002). This new finding is quite astonishing considering the fact that Tutankhamen is from the 18th dynasty and reigned from ± 1332-1322 BC and camels where only introduced by the Persian king Cambyses of the 27th dynasty who reigned between ±525-522 BC (Baines and Malek, 2002). And even with camels Cambyses is known to have lost an army of 50 000 soldiers in the Great Sea of Sand. To this date nobody has found a trace of this army. Crossing the Great Sand Sea is difficult and dangerous with 4x4s or camels, but impossible on foot. How did the ancient Egyptians collect the silica glass across several hundred kilometres of hostile sand dunes?

References
Abate, B. Koeberl, C., Underwood, J.R., Reimold, W.U., Buchanan, P., Fisk, E.P. and Giegengack, R.F. 1997a. BP and Oasis impact structures, Libya: Preliminary petrographic and geochemical studies, and relation to Libyan desert glass (abstract). Lunar and Planetary Science XXVIII, pp. 1-2.

Abate, B. Koeberl, C., Underwood, J.R., Fisk, E.P. and Giegegack, R.F. 1997b. BP and Oasis impact structures, Libya, and their relation to Libyan desert glass: Petrography, geochemistry, and geochronology (abstract). Large Meteorite Impacts and Planetary Evolution,.

Abate, B., Koeberl, C., Kruger, F.J., and Underwood, J.R. 1999. BP and Oasis impact structures, Libya, and their relation to Libyan Desert Glass. In: Proceedings, Conference on Large Meteorite Impacts and Planetary Evolution (Eds. Dressler, B.O., and Sharpton, V.L.), Geological Society of America, Special Paper 339, 177-192.

Abed, W.T., 1998. The nother Egypt- travels in no-man’s land. Cairo, 242p.

Baines, J. and Malek, J., 2002. Atlas of Ancient Egypt-Revised Edition. The American University in Cairo Press, Cairo, 240p.

Bigazzi, G. and de Michele, V., 1997. New fission-track ages of Libyan Desert Glass. In Proceedings, Silica ’96, Meeting on Libyan Desrt Glass and related events (Ed. V. de Michele), pp. 49-57. Sahara, Pyramids, Milano, Italy.

Horn, P., Mueller-Sohnius D., Schaaf, P., Kleinmann, B., and Storzer, D, 1997. Potassium-Argon and fission track dating of Libyan Desert Glass, and Strontium- and Neodymium isotope constraints on its source rocks. In Proceedings, Silica ’96, Meeting on Libyan Desrt Glass and related events (Ed. V. de Michele), pp. 59-73. Sahara, Pyramids, Milano, Italy.

Kelly, S., 2002. The hunt for Zerzura –The Lost Oasis and the Desert War. Published by John Murray, London, 302p.

Schaaf, P.and Mueller-Sohnius, D., 2002. Strontium and neodymium isotopic study of Libyan Desert Glass: Inherited Pan-African age signatures and new evidence for target material. Meteorites and Planetary Science 37, 565-576p.

Scott, C., 2004. Sahara Overland - A route and planning guide. Published by Trailblazer publications, Hindhead, 672p.

Stoddert Gilbert, K., Holt, J.K., and Hudson, S. (editors), 1976. Treasures of Tutankhamun. Published by the Metropolitan Museum of Art, New York, 175p.

Vivian, C., 2002. The Western Desert of Egypt. The american University in Cairo Press. Cairo, 426p.

Wright, G. 1999. The Riddle of the Sands. New Scientist.

Fossil lightning, balls and tubes

Fulgarites on the desert floor

On our journey through the Great Sand Sea we encountered fulgarites, fragile straws of fused sand. These fulgarites are formed when lightning hits, and the electrical energy is dispersed directly down into the arid sand. The centre of these tubes is hollow because the sand evaporated here due to the intense heat of the lightning beam, the rim consists of molten and fused sand, giving it a glassy appearance.

Fulgarite tubes in detail

Some hematite concretions we found have similar tube like appearance. Hematite is an iron-based mineral, which leaves a red color when you scratch it (Heamos is blood in Greek, so hematite is blood rock). Because the hematite mineralised rock is stronger than its surrounding, wind erosion will nicely expose the concretions.

Tubes of hematite concretions

Some other concretions start around a nucleus and form round, often hollow, balls. The exact process of this mineralisation, and why it forms these odd shapes is difficult to unravel. One factor is slight differences in rock permeability, creating preferred pathways for mineral-rich fluids, influencing the shape of the concretions. Another factor is grain size. Areas with lower size grains in the rock (which translates in to a higher grain surface area) are places where minerals preferentially precipitate. Fossil root casts, or fossil borrows from animals that lived on the seafloor, can create tube like areas where permeability and grain size is different from the surrounding rock. With the odd balls and tubes we found, we could not determine if the factors mentioned above had an influence on the shape.

Hematite balls

Total Solar Eclipse

Kees views how the eclipse develops

Corine follows the process with our modified binoculars and shawl to block most of the sunlight

This is it: the total solar eclipse in Sallum, Egypt 29 March 2006

After the Sallum eclipse we continued our journey to Siwa for a spectucular trip through the dunes of the Great Sand Sea.

Corine and Jurriaan in classic Shiata Oasis near Siwa and the Libyan border

Een ontmoeting met een Caireense inbreker

Vrijdagochtend kwart voor zeven en ik ben klaarwakker met de oren gespitst. Nu ben ik geen ochtendmens, dus dit is apart. Ik hoor gestommel buiten; “de baoweb is blijkbaar ook vroeg”, denk ik. “Nu hoor ik toch echt brekend glas”, denk ik. Ik vrees onraad, maar ik verman me en denk “kennelijk laat de baoweb een glazen potje vallen”. Totdat ik een geluid hoor dat precies zo klinkt als de balkondeur die opent, en ik opsta. Ik ga op onderzoek, maar bedenk me vrijwel meteen als een rondje door de hal loop, dat ik me aanstel. Ik ga naar de WC en duik m’n nest weer in. Corine wordt wakker van mijn gedoe. We draaien ons om en proberen weer te slapen.

Net als ik weer een beetje lig te soezen gaat de slaapkamerdeur open en steekt een vreemd hoofd om de deur. We schrikken allebei wakker. Het eerste wat ik denk is, dat mijn moeder, die met de kerstdagen op bezoek is, wakker geworden is. Maar het is toch echt een mannenhoofd. Zelfs zonder conactlenzen is dit vrij zeker. Het mannetje zegt: “sorry, I go, OK?”. Nu is het me duidelijk dat we met een indringer te maken hebben en ik voel me heel boos worden. Ik zeg: “ No, you stay right here”, en wil uit bed springen, maar ik realiseer me dat ik naakt onder de dekens lig. Ik schreeuw naar de indringer: “Give me my bathrobe!”, wat de verbouwereerde inbreker nog doet ook. Met badjas aan en bril op spring ik op en gooi Corine een andere badjas aan.

De indringer jammert dat hij honger heeft en arm is en of ik vooral de politie niet wil bellen. De armoede gaat erbij niet in, aangezien hij splinternieuwe kleren, een duur horloge en diverse zilveren ringen draagt. Ik bedenk me dat we niet eens het nummer van de politie hebben en weet nog niet wat ik ga doen. Ik zie inmiddels dat hij een ruitje van de balkondeur heeft ingetikt en zo is binnengekomen. We sluiten alle deuren van de vluchtwegen. Ik fouilleer de inbreker en hij lijkt niets gejat te hebben. Omdat we niet weten of we de indringer in bedwang zullen kunnen houden maakt Corine een foto van hem. De inbreker probeert zijn gezicht te bedekken maar is al te laat. Corine zoekt hulp bij de baoweb, Abu Hassan, maar die blijkt er niet te zijn. Dan besluiten we dat het het beste is Faroek, onze klusjesman, te bellen om hulp. Hij kan in ieder geval vloeiend Arabisch en weet waarschijnlijk hoe je dit met de politie regelt. Onderwijl houd ik de wacht bij de gevangene. Mijn moeder is inmiddels wakker en loopt naar de douche. Ik vertel haar dat we een inbreker in huis hebben, maar realiseer me dat de situatie zo bizar is dat het vrij ongeloofwaardig klinkt.

Inmiddels zijn de bovenburen ook wakker geworden, horen we. Corine gaat naar boven in haar ochtendjas om ze te vertellen wat er aan de hand is. De man des huizes vind eigenlijk dat Corine thee moet drinken en dat ik de inbreker maar moet slaan en vastbinden. Zelf naar beneden komen om ons bij te staan voelde hij weinig voor. Wel wilde ze nog een keer Faroek bellen om beter uit te kunnen leggen in het Arabisch wat er aan de hand was. Dat was goed, want Faroek had van het telefoontje van Corine begrepen dat we alleen per telefoon lastig gevallen waren.

Mama, Corine en ik waken bij de inbreker. De inbreker vroeg steeds om water maar ik wilde hem niet uit het oog verliezen. Na een aantal keer aandringen haalt mama water voor hem. Hij blijft smeken geen politie te halen ook niet nadat Faroek komt. Ik hou het kort dat alleen Faroek wat vragen wil stellen in het Arabisch. Wat er daarna gaat gebeuren, daar ga ik niet op in, ten dele omdat ik het zelf ook nog niet precies weet. De inbreker vraagt me zelfs om whiskey op een gegeven moment, maar ik krijg het idee dat hij me vooral af wil leiden, en daar trap ik niet in.

Na een half uur waken bij de inbreker, kwam Faroek met zijn boomlange zoon Amr. Faroek keek de inbreker strak aan en vroeg wat er gebeurt was. Al gauw was het hem duidelijk hoe de vork in de steel zit. De inbreker had een ladder van de schilder gepakt in de achtertuin en was zo het balkon op geklommen. Hij had een ruitje van de balkondeur opengetikt en de deur opengemaakt en daarbij zijn hand aan het glas gesneden (de inbreker bloedde inderdaad een beetje). Faroek fouilleert hem nogmaals om ook vast te stellen dat hij niets gestolen heeft. Opnieuw smeekt de inbreker de politie erbuiten te laten, maar Faroek was onverbiddelijk met zijn “…@$?*%…., lazim el polies”, wat ik begreep als “…(als je inbreekt), dan moet er politie bijkomen”. De inbreker blijft smeken en begint nu ook te huilen met zijn hoofd tegen onze witte muur.

Faroek gaat naar de bovenburen om het nummer te zoeken en te bellen. Amr houd de wacht met mij. Zeker een uur later rijdt er een agent met helm op een brommer voor. De agent begint eerst met de inbreker een paar flinken klappen te verkopen. Daarnaa fouilleert hij hem. Hij kijkt even hoe de inbreker was binnengekomen en ik moet een verklaring te schrijven. Na 5 regels vind hij de verklaring meer dan lang genoeg en moet ik mijn paspoort geven. Paspoort en verklaring verdwijnen in de jaszak van oom agent, terwijl Faroek uit naar onze gereedschapskist wat eletriciteitsnoer haalt. Dit draad gebruikt de agent om de inbreker wat zweepslagen te geven. We protesteren tegen dit zinloos geweld, maar al gauw blijkt ons draadje eigenlijk bedoelt te zijn als alternatieve handboei. Het hebben van handboeien is hier kennelijk meer een burger- dan politie taak. Dat krijg je met een terugtredende overheid.

Daarna moet ik mee naar bureau. De agent stapt met verklaring en paspoort in zijn zak op zijn brommer. Amr, de inbreker en ik stappen allemaal bij Faroek in de auto. Bij het bureau blijken we eerder aangekomen te zijn dan onze agent en Faroek legt uit dat het om een inbreker gaat. De agenten beginnen maar vast de inbreeker nog een paar flinke klappen uit te delen. Daarna nog maar eens fouilleren. Maar dit maal een stukje grondiger, want de agenten toveren onze digitale camera uit de inbrekersmouw. Die hadden we gebruikt om de inbreeker op vast te legggen als bewijsmateriaal. Ik snap nog steeds niet hoe hij het voorelkaar gekregen heeft om die te pakken te krijgen, maar dat was hem dus kennelijk gelukt.

Ik moet met Faroek en de inbreker wachten in een zijkamertje. Na een tijdje moeten Faroek en ik eruit omdat de inbreker “gestripsearch” wordt. Maar er word niets meer gevonden. We gaan naar een andere wachtruimte. Faroek en ik wachten op de bank, de inbreker achter de balie met agenten. Een agent vraagt me in perfect Engels wat er gebeurt is en beantwoort mijn hele verhaal met een “well done”. Dit blijkt niet de juiste agent, want hij verdwijnt weer van het toneel en we moeten weer wachten. Ik vertel Faroek dat we eigenlijk naar de Sinai willen rijden die dag en dat de tijd een beetje dringt als we dat voor zonsondergang willen halen. Faroek brengt dit over maar veel verder dan een : “essa’a ashara inshallah” (10 uur als god het wil) komt het niet. Ik wacht braaf en verder zie allelei interessante handelingen. Zo zie ik een aantal agenten met 2 sleutels de kluis openmaken en er een verzegelde enveloppe uithalen. Er wordt wat uit de enveloppe gehaald en vervolgens is men in de weer met lucifertje om het zegel te smelten en weer te herstellen. Erg curieus. Ook wijst de inbreker, die ik recht in het gezicht kan kijken, steeds op zijn horloge terwijl hij Arabische woorden fluistert. Maar liplezen in het Arbisch gaat me nog een aantal stappen te ver, dus Faroek legt uit dat de inbreker zijn horloge aanbiedt als we afzien van een verklaring afleggen. Ik peins er niet over en verbaas me zelfs hoe hij kan denken dat dit zou kunnen werken, nadat ik al een eerder verklaring heb afgelegd en de politie mijn camera in zijn mouw vond. Maar we hadden al eerder vastgesteld dat dit een domme inbreker moet zijn.

Nu mag ik ook achter te balie plaats nemen en moet ik nogmaals mijn verhaal vertellen. Mijn eerdere veklaring duikt op maar daar staat nog niet in dat mijn camera gestolen was, want dat wist ik toen nog niet. Een groot probleem dus. Er wordt druk overlegd hoe nu verder te gaan tussen de veschillende agenten met 1, 2 en zelfs 3 sterren op hun epauletten. Mijn geval lijkt bepaalt geen routineklus voor de heren. De comissaris met 4 sterren en een pet biedt uitkomst. Hij legt iedereen uit hoe dit verder moet met een paar bevelen en wijzende vingers en alle agenten gaan weer an het werk. Mijn agent komt er weer bij zitten. Ik moet een nieuwe verklaring schrijven waarin ik de camera noem en expliciet vertel dat de inbreker ons niet heeft mishandeld en wij hem niet. Dit briefje wordt vervolgens vertaald naar het Arabisch. De vertaalagent lacht hartelijk als hij leest dat de inbreker “sorry” zei toen hij onze kamer binnenkwam. Ik moet Arabische verklaring tekenen, en nu is er alleen nog een copie van mijn passpoort nodig. Faroek geeft 50 piaster aan een agent zonder sterren die op pad wordt gestuurd om te copieren. De inbreker is inmiddels van het toneel verdwenen.

Nu moet de agent die onze zaak nu behandelt nog met ons naar dat eerste zijkamertje om wat te vragen. Hier is inmiddels alles donker. Als het licht aangeknipt wordt, blijkt dat de agent die zich met onze zaak de eerste vijf minuten bezig had gehouden slaapt op de bank. Het jasje van inbreker ligt als aandenken aan de stripsearch nog op de grond. De agent wordt wakker speekt een paar goedkeurende woorden dat het wat hem betreft ook OK is zo, en doet het licht weer uit om verder te tukken. Als de copieeragent ook terug is met mijn paspoort kunnen we gaan. Faroek zet me thuis af, en meet meteen het gebroken ruitje op om te vervangen. Corine had inmiddels schoongmaakt en ingepakt. De inbreker bleek zijn bloedende hand aan een shirt van Corine te hebben afgeveegd. Andere sporen zijn ook inmiddels schoongemaakt. Agnes blijkt ook de rare geluiden gehoord te hebben, maar omdat ze het huis niet kent had ze niet meteen in de gaten wat er aan de hand was. Ze herinnert zich ook dat een man zijn hoofd rond haar deur stak en “sorry” zei. Op dat moment zelf, nog slaapdronken, dacht ze dat zal Jurriaan wel zijn. Maar nu blijkt dat dus ook de inbreker geweest te zijn. De inbreker was dom genoeg toen niet meteen te vluchten, nog dommer nog een slaapkamer in te gaan en het domst om daar mijn badjas gewoon aan te reiken. Vluchten bij onraad is niet zijn sterke kant. En dat is best lastig als je inbreker bent…

Confluence hunting in de westelijke woestijn

In november 2005 maakten we een onvergetelijke reis (meer een expeditie) door de westelijke woestijn naar de Gilf Kebir en Uweinat. We kampeerden 2 weken lang in de woestijn en we legden 2100 offroad kilometers en 3800 km in totaal af in onze trouwe Landrover (hij heet Ramsis). In dit gebied is de plek waar de grenzen van Egypte, Soedan en Libië bijelkaar komen.

Over deze reis schrijven we later meer, maar hier is vast een voorproefje. Een van de reis doelen was om het punt waar de grens van Soedan, Libië en Egypte elkaar exact kruisen, 22 graden noorderbreedte en 25 graden oosterlengte, te bereiken. Zo'n punt met hele lengte en breedtegraden is een confluence (http://www.confluence.org) en een van onze reisgenoten, Dave Morrison, verzamelt ze als hobby. Een aanstekelijke hobby!



Onderweg kwamen we als eerste confluence 22N 27E tegen. Nou ja tegen, we moesten er 15 km voor omrijden, maar dat is niets vergleken met wat we zo dagelijks aflegden. Deze ligt op de grens van Egypte en Soedan.
Een uitgebreid verslag van onze eerste confluence die nog niemand eerder bezocht had vind je op deze

confluence site

Na deze confluence kampeerde we 2 nachten in Uweinat, een afgelegen wadi in noord Sudan die alleen vanuit Egypte te bereiken is. Het bijzondere van deze wadi is dat er over rotstekeningen te vinden zijn, de meeste zijn al eerder ontdekt, maar je kan zomaar een nieuwe vinden in dit afgelegen eenzame gebied.

Confluence nummer 2 is laten we zeggen de moeder van alle confluences in Egypte omdat het een drielanden punt is een het meest onherbergzame en afgelegen deel van Egypte. Ook was was nog niemand geweest om de confluence te "claimen". Dat is niet verwonderlijk omdat er jaarlijks maar heel weinig mensen zijn dit in dit deel van Egypte komen, maar vooral niet omdat er bij de grenzen mijnvelden liggen waardoor je zonder gids deze plek niet veilig kunt bereiken. Dat bewijs zagen we onderweg toen er een opgeblazen kameel in een mijnveld lag dat we passeerden. Dankzij onze gids Mohammed Fayez zijn we veilig op de plaats van bestemming aangekomen. Een uitgebreid verslag van deze confluence staat op http://www.confluence.org/confluence.php?visitid=11576

Na deze uiterste zuidwest hoek van Egypte aangedaan te hebben vervolgt onze expeditie de reis naar het noorden waar we zo dicht langs een confluence rijden dat we het niet kunnen laten deze ook te "loggen". Dit is confluence 23N 26E, en deze is helemaal in Egypte. Hij ligt een volle graad te oosten van de Libische grens. Meer vind je on http://www.confluence.org/confluence.php?visitid=11577 (Dankzij Dave Morrison die de verslagen schreef en alles uploadde).

Rei(j)s Egypte april 2005

Eind april heb je in Egypte veel nationale feestdagen. Het begint met de verjaardag van de profeet, die afhangt van de maanstand, en nooit helemaal precies voorspelbaar blijkt. Vlak van te voren werd bekend dat dit jaar Mohammed op donderdag 26 april jarig was, dus dat valt mooi voor het weekend. In de week erna zijn er nog Sinaïdag (bevrijding van de Sinaï van de Israeliers), dag van de arbeid en Sham el –Nessim (is me nog niet duidelijk wat daar gevierd wordt, maar je hebt wel vrij). Met een paar vrije dagen van onzelf geeft dat 13 dagen achter elkaar om Egypte door te reizen en onze auto in te rijden. We beginnen met afzakken naar het zuiden langs de Rode Zee kust via een tussenstop in Hurghada naar Marsa Alam, bijna 800 km. Een goede plek om onze duikenkennis en ervaring, die bijna 2 jaar stil heeft gestaan, op te frissen. We maken een ‘review’ duik om even alles weer door te nemen en we duiken vervolgens bijna een uur alleen lang het zuidelijke rif van Marsa Alam, alweer onze 28e duik. We logeren in Marsa Alam in een soort eco-hotelletje en tentenkamp waar vooral duikers komen. De duikgidsen zijn erg aardig en we hebben leuk contact met Jama, een bedouin oorspronkelijk uit Aswan, die helpt met de duikuitrusting en met Ahmed uit Cairo, die onze gids en instructeur is. Met hen hebben we ook een leuk volle-maan feestje op het strand waar we behalve door het geluid van golven worden vermaakt door een Franse duikinstructrice met haar vuurdansen. Heel speciaal, we willen hier zeker terug komen maar deze vakantie willen we nog een andere, minder toeristische, duikplaatsen verkennen in El Qusier, 150 km noordelijker, en dichter bij de weg naar Luxor, ook een volgende bestemming.

In El Qusier logeren we in het Mövenpick, dat ons door verschillende mensen was aangeraden. In Mövenpick hotels hier is vaak traditionele lokale architectuur gebruikt om het optimaal in de omgeving in te passen en heeft men een duurzame water voorziening met eigen water ontzoutingsinstalatie voor zeewater zodat je niet inteert op het schaarse grondwater van de woestijn. Die instelling bevalt ons wel, een paar jaar geleden zaten we heel aangenaam in een soortgelijk hotel aan de Dode Zee. Nu omdat we “resident” zijn in Egypte kunnen we voor een aantrekkelijk tarief hier 3 nachten logeren. We hebben een kamer/huisje in prachtige Arabische stijl met balkon aan zee. Heerlijk om een glaasje te drinken bij zonsondergang. We spreken met het duikcentrum af de volgende ochtend een welkomsduik te maken waar de gids ons rondleidt.

Die ochtend waait het hard en we vragen ons af of het allemaal doorgaat, maar de gids verzekerd ons dat het zicht op het zuidelijk rif nog steeds goed zal zijn (15-20 m). We maken een prachtige duik van een uur. Het rif is hier nog indrukwekkender dan in Marsa Alam. Je merkt onder water wel dat er meer ”surge” is, de heen-en-weer stroming van de branding, maar we hebben er weinig last van. We doen het lekker rustig aan hier, en besluiten de rest van de dag te lezen en zwemmen en pas weer de middag erna, hopelijk met (nog) beter weer, een duik met gids te reserveren. Die duik is weer mooier dan alle vorigen, we zien een grote morene en een emperor angelfish(je). We schieten een hele geheugenkaart van de camera vol onderwater. Daarvan blijft maar de helft van de foto’s over om te bewaren na een kritische blik boven water. Het is erg moeilijk om een vis en jezelf stil te laten zitten onder water, dus je moet een beetje geluk hebben om je onderwerp uiteindelijk daadwerkijk op de foto te hebben. We laten ons als afsluiting nog verwennnem met en massage en sauna bezoek, een perfecte afsluiting van drie dagen ontspannen.



Een jong Emperor Angelvisje

Onze volgende pleisterplaats is Luxor (op zijn Arabisch “El-Uqsor”, wat “de paleizen” betekent en dat is niet zonder reden…). Voor Luxor moeten we de bergen tussen de Rode zee en de Nijlvallei oversteken. Buitenlanders mogen dat alleen over een weg (Safaga-Qena) en alleen in een konvooi met politie. Bij andere route’s wordt je bij het eerste roadblock meteen tegengehouden. Er gaan 3 konvooien per dag; om 07.00u om 09.00u en om 18.00u. Omdat we niet in het donker willen rijden en niet al te vroeg willen op staan vertrekken we om 07.30 uit Quseir om ons om 09.00 in Safaga, 90 km noordelijk, bij het konvooi te voegen. De politieauto rijdt met een noodgang (flink boven de maximum snelheid) zodat het konvooi al gauw uit elkaar geslagen is. Wij rijden ongeveer in het midden maar we kunnen de volgauto al lang niet meer zien. Halverwege de bergen is er koffiepauze bij een wegrestaurant en wordt het konvooi weer hergegroepeerd. Na de bergen, waar we geen dorp of stad tegenkomen, komen we bij de Nijlvallei bij het plaatsje Qena. De politie blijkt alle kruispunten te hebben afgezet zodat we achter elkaar door naar Luxor rijden zonder ononthoud. In Luxor checken we in bij een hotel op krokodillen eiland in de Nijl, met een prachtige tuin. Hier is het flink wat warmer dan aan de Rode zee (35-37 graden) en we houden een beetje siesta tot het wat afkoelt in de namiddag. De Luxor tempel is open tot negen uur en ‘s avonds verlicht. We kunnen deze tempel mooi zien in eerst gewoon licht, dan het goude licht van de ondergaande zon en vervolgens kunstlicht. Met name voor reliefs geeft kunstlicht vaak beter contrast. De tempel is enorm indrukwekkend met een enorme rij sphinxen, gigantische granieten beelden van Ramses en grote zuilen die al een slordige 3400 jaar vrolijk overeind staan. Er staat ook een grote obelisk. Nummer 2 stal Napoleon als een souveniertje voor zijn vrouw en staat nu op de Place de la Concorde. Er zijn gedeelten gebouwd door Amenhotep, Ramses en Alexander de Grote. Middenin staat een relatief nieuwe middeleeuwse moskee.



Luxor tempel met obelisk

De volgende dag rijden we naar de westoever waar de Necropolis van de Thebe, met dal van de koningen, ligt. We komen langs de Kolossi van Memnon op weg naar de graven. We bezoeken de grafkelders van Tut Anch Amun, van Ramses I, Tutmosis III en Merneptah met allelei zijgangen, valse deuren en vooral prachtige frescos. Dit is maar een heel klein gedeelte van de totale aantal grafkelders, want veel zijn er dicht. Men rouleert de openstelling van deze graven om ze te beschermen, sommige andere zijn dicht om dat er nog actief onderzoek wordt gedaan. En na 4 benauwde kelders en lopend door een dal zonder schaduw bij 37 graden ben je ook even toe aan iets anders. We houden weer een beetje siesta in het hotel en komen er achter dat ons plan de Karnak tempel die middag te bezoeken zich wijzigt. De Karnak tempel blijkt niet open tot 9 uur zoals die van Luxor maar sluit om half 6, en we komen erachter dat het de nacht ervoor zomertijd geworden was. Wel is er een soort klank- en lichtshow om 19.00 uur die bij avondlicht een overzicht geeft van de gigantische Karnak tempel, een goed alternatief voor ons oorspronkelijk plan. De klank- en lichtshow zelf is erg toeristisch, maar de tempel bij avondlicht is zeer indrukwekkend, en we besluiten de volgende dag terug te gaan. Met name de centale hal met 134 kolommen van 2 meter doorsnee, die dus al meer dan 3200 jaar overeind staan, is erg indrukwekkend.



Fresco van graftombe van Ramsis I

De volgende ochtend beginnen we weer vroeger om al het moois van Luxor te kunnen zien. We beginnen met de graven van de Sennedjem en Inherkan in het ambachtsdorp van Thebe. Deze ambachtslieden maakten de graven van de koningen, maar werkten in hun vrije tijd aan hun eigen grafkelders, die qua fresco’s daardoor zeker niet onderdeden voor de koningsgraven. In het koninginnendal zagen we ook nog de graven van Khaemwaset en Amunherkhepshef. De tempel van Hatshepsut (Deir al Bahri) is een gigantische tempel die in de rotsen is gebouwd. Hatshepsut was de eerste vrouwelijke farao en had veel macht. Hatshepshut’s opvolgers hebben vervolgens haar naam vaak weggekrast. Akhnaton, die een nieuwe religie met 1 god propageerde, liet beeltenissen van de god Amun-Ra weghakken. Weer later hebben Christenen veel “heidense” reliefs weggehaald. Desalniettemin staat er nog enorm veel overeind en dat is zeer indrukwekkend. Die middag slaan we de siesta over en doen de tempel van Karnak, die zo groot is dat je er 2 dagen voor nodig hebt om alles te zien. Maar we krijgen toch een aardige indruk in ons laatste half dagje Luxor. We komen hier vast nog wel eens terug.



De zuilengallerij in de tempel van Karnak

De volgende ochtend begint het echte woestijn avontuur. We vertrekken om 10 uur nadat we ons er van verzekerd hebben dat er geen verplicht konvooi is voor Kharga in de westelijke woestijn. Bij de eerste wegversperring stopt de politie ons omdat we niet zonder politie escorte mogen. Daar balen we flink van want we willen zelf op ons gemak rijden en stoppen en niet door de escorte opgejaagd worden. We wachten een hele tijd en ik probeer een beetje een praatje te maken met de hoogste officier. Het lijkt er niet op dat er enige mogelijkheid is te vertrekken zonder escorte. Inmiddels wachten we al zo’n 40 minuten op die escorte totdat de officier wat bespreekt in zijn portofoon en ons zegt: “goede reis”, en we wonder boven wonder toch zonder escorte verder mogen. Al Kharga is 350 km door de woestijn en we komen, op een paar eenzame politieagenten bij wegversperringen na, niemand tegen. Die politieagenten hebben blijkbaar op de radio al gehoord dat wij eraan komen want ze weten vaak al dat we Nederlands zijn en naar Al Kharga willen.

Vlak voor Kharga nemen we nog een lifter mee, een student die in Kharga woont. We stoppen bij Qasr Al Ghueita (Palace of the Beautiful one), een Romeins fort met een tempel van de 25e dynastie die Amun, Mut en Khons vereerd. Prachtig gelegen op een heuvel midden in de woestijn. Met onze Landrover rijden we zo tot de voordeur.

Als we Kharga inrijden, worden we gevolgd door een politie escorte. We vrezen dat we er toch aan moeten geloven. We eten een matige lunch van droge broodjes kaas in een hotel, en worden ook gevolgd als we weer wegrijden richtig Dakhla. Maar bij de wegversperring bij de uitgang van Kharga bijft de escorte achter en zijn we weer lekker alleen in de onmetelijk woestijn. Dakhla is bijna 200 km verder en we moeten een beetje doorrijden om voor het donker aan te komen. Maar dit is de langste dag van onze woestijntocht dus na Dakhla kunnen we iets rustiger alles bekijken. We hebben dit stuk bewust wat gehaaster gepland zodat we een extra dag in Luxor hadden. In Dakhla komen we bij een heel leuk hotelletje met hete bron aan. Ze hebben een aardige kamer met diner en ontbijt voor onder de 20 euro. Als we uitgepakt zijn is het inmiddels donker en nemen we een bad in het hete zwembad met zwavelhoudend bronwater en we laten ons een biertje bezorgen bij de badrand. Niet slecht zo, dat woestijnleven…

De volgende ochtend hebben we minder haast en slapen een beetje uit. Onze volgende pleisterplaats is de Farafra oase, “maar” 350 km verder. In het plaatsje Mut in de Dakhla oase bekijken we het oude dorp waar de nu vervallen traditionele lemen huizen staan. Van de ene kant is het een regelrechte vuilnisbelt, van de andere kant is het prachtig pitoresk. We zoeken de oude citadel voor het uitzicht en onderweg komen we Mundoa tegen die ons de weg wijst. We oefenen ons beperkte Arabisch en hij zijn even beperkte woordjes Engels. We moeten thee drinken in zijn huis en we zien zijn zoontje, dochter en vrouw. Hij laat heel trots de foto’s van eerdere toeristen zien die hij onmoet heeft. We maken wat foto’s om later naar hem op te sturen en geven ons adres en telefoonummer. Hij loopt met ons mee naar de auto als we beleefd bedanken en vertellen dat we nog naar Farafra rijden. Hij gaat meteen glimmend van trots in awa (theehuis) naast onze auto zitten om zijn vrienden over onze ontmoeting te vertellen en wij rijden zwaaiend richting Farafra.

We komen eerst, zo’n 30 km verder, door Al Qasr, de andere grotere plaats in de Dakhla Oase. Onderweg steekt een grote kudde kamelen zo uit de zandduinen de weg over, en we schieten een klassiek woestijnplaatje. Weer een paar km verder stoppen we bij Deir- Al –Haggar een gerestaureerde zandsteentempel die jarenlang onder een zandduin bedolven heeft gelegen. De tempel is toegewijd aan de 3 goden van Egypte, Amun, Khons en Mut, maar gebouwd door de Romeinen onder Nero, Vespasianus en Titus. We zien ook de grafity van de vroeg-negentiende-eeuwse woestijnontdekkingsreizigers die hier langsgeweest zijn.



Kamelenherder jaagt zijn kudde bijeen

We rijden door naar Farafra. Het lukt ons weer om zonder escorte bij de laatste politiepost van Dakhla weg te rijden. Onderweg eten we de klassieke veldlunch: tonijn uit blik, gesneden tomaat en komkommer (avocado konden we dit keer niet vinden) en citroensap in een Egyptisch steenovenbroodje. Farafra bereiken we aan het eind van de middag, maar de afslag naar het hotel (met hete bron) rijden we voorbij waardoor we een tijdje door de prachtige velden van de Farafra Oase rondrijden om te zoeken.

Het zwembad van dit hotelletje blijkt al een hele tijd niet meer schoongemaakt, maar als het donker is lopen we naar het betonnen poeltje waar het hete bronwater zo uit de grond instroomt. Onder de kraakheldere strerrenhemel badderen we in een heerlijk warm mineraalbad, een unieke ervaring. In de Oase doet de mobiele telefoon het gewoon dus na ons bad kan ik Lodewijk, die zijn verjaardag die dag met familie vierde mooi bellen. Het feetsje was geslaagd, maar mijn telefoon net te laat want de familie blijkt al weer vertrokken. Ik bel mijn moeder nog even en hoor dan dat er 2 dagen eerder weer aanslagen in Cairo gepleegd zijn. In de woestijn zonder BBC world merk je er niets van, maar het is verontrustend nieuws en bevestigt ons vermoeden dat er wel meer zal volgen.

De volgende ochtend in Farafra bekijken we de oude citadel van lemen baksteen. Net als in Dakhla is veel vervallen, maar ook veel is bewoond en sommige huizen hebben grote muurschulderingen van hun pelgrimstocht naar Mekka op de muur staan. We rijden richting de Bahariya oase, een traverse door de witte en zwarte woestijn van 200 km. Dit zijn de spectaculairste gedeelten van de westelijke woestijn. Het begint met witte bloemkoolachtige door de wind geërodeerde rotsen. Met onze Landrover rijden we de weg af door zand, rots en gravel terrein om ze wat beter te bekijken. Tussen de bloemkoolrotsen eten we onze lunch. We zien ook de “inselbergs”, uitgeërodeerde monolieten, en “hummocks”, zandduintjes die alleen bij elkaar worden gehouden door een heel klein, heel oud, boompje wat nauwelijks kan groeien. Het lijken net bonzaiboompjes.
We rijden langs de Twin Peaks en door “de trap pas” (Naqb as-Sillim) en de woestijn wordt hier geler. Weer een stukje verder komt er zwart zand over het gele te liggen en hebben de bergen een kruin van zwart basalt: we zijn in de zwarte woestijn aangekomen. Weer een heel ander maar ook heel spectaculair landschap.



Corine en Ramsis in de witte woestijn

We komen in Bawiti aan, zeg maar de hoofdstad van de Bahariya oase. Na onze goede ervaringen van hotelletjes met hete bron zoeken we er hier ook zoeen op. Het blijkt dat, omdat het een vakantiedag is (Sham-El Nessim), de zwembaden geen water gekregen hebben die dag. Maar we kunnen wel heerlijk thee drinken met uitzicht op de groene boomgaarden van de Bahariya oase en de kale woenstijnbergen erachter. We wandelen wat rond in Bawiti en maken in de oude citadel nog wat pitoreske zonsondergang foto’s.

In Bawiti heeft men eind 90er jaren een vallei met gouden mummies ondekt. Deze mummies zijn uit de Grieks-Romeinse tijd en men heeft er “pas” 100 opgegeraven, want men denkt dat er misschien wel 10.000 liggen. De volgende ochtend gaan we naar het instituut voor oudheden in Bawiti om zo’n 10 gouden mummies te bekijken. De vallei zelf is niet open voor publiek omdat er nog volop onderzoek gedaan wordt. De mummies zijn prachtig van buiten maar we lezen dat de lichamen zelf in relatief slechte staat zijn en dat in deze late periode men de kunst van het mummificeren minder beheerste en dat dit het einde van het mummificatie tijdperk van deze regio inluidde. We bekijken vervolgens Qarat Qasr Salim, waar 2 grafkelders uit de 26e dynastie liggen. Hoewel de personen die begraven waren geen hooggeplaatste figuren waren moeten ze, als je de rijkdom van de fresco’s ziet, vrij belangrijk zijn geweest voor Bahariya. Iets ten zuiden van Bawiti zien we nog een paar ingestortte grafkelders met reliefs, maar er is bijna niets van over alleen de voeten van de oorsponkelijk manshoge figuren. We bekijken ook de 26e dynastie tempel van Ain al Muftella met prachtige reliefs . We zien de archeologen hier aan het werk om de reliefs over te trekken op transparante vellen voor nader onderzoek. We rijden via een leuk Landrover zandpad de bergen in naar Gebel Al Ingleez. Deze strategisch gelegen zwarte berg biedt uitzicht over de hele omgeving. Op de top staat hier een vervallen fort uit de 1e wereldoorlog, waar de Engelsen de bewegingen van de Libische Senussi stam konden volgen. Dit is een perfecte plek voor een lunch voordat we 350 km terugrijden naar Cairo.

De woestijn tussen Bawiti en Cairo is een stuk saaier dan wat we eerder zagen. We zien onderweg Egyptenaren bij een gestrandde bulldozer. We geven er een een lift naar hun post 12 km verderop, zodat hij reserve onderdelen kan ophalen, en laten extra water en cola bij de anderen achter. Een heel aardig mannetje, maar onze Arabische is nog te beperkt om een uitgebreidere conversatie te voeren. Gelukkig kunnen we met de eerste paar lessen toch al namen uitwisselen en zeggen waar we vandaan komen enzo. Als we dichter in de buurt van Cairo komen moeten we weer wennen aan het drukkere verkeer. Van ver zien we de pyramides van Giza al liggen. We doen nog even boodschappen en komen dan moe maar voldaan aan in Heliopolis. Thuis gaat de telefoon en horen van Mark dat ons nichtje Gaia geboren is.